Sản phẩm nước mắm Phan Thiết Mũi Né sản xuất theo phương pháp truyền thống gắn với xử lý tiệt trùng, súc rửa chai và đóng chai khép kín theo quy trình công nghệ tiên tiến, theo tiêu chuẩn HACCP và TCVN ISO 22000:2007.

+ Sản xuất theo phương pháp truyền thống: Là phương pháp sử dụng nguồn nguyên liệu chính là cá cơm trộn với tỷ lệ muối phù hợp, qua quá trình lên men, tận dụng năng lượng mặt trời tạo độ trong và hương, khuấy đảo kéo rút liên hoàn đến khi sản phẩm chượp chín hoàn toàn (không sử dụng phụ gia và các chất khác)

Thời gian lên men, khuấy đảo, kéo rút liên hoàn đến khi chín hoàn toàn từ 12 – 16 tháng. Dụng cụ dùng để chượp là thùng gỗ được làm bằng gỗ bằng lăng và gỗ sao (không sử dụng hố xi măng và chất liệu khác)

Dụng cụ dùng chượp cá.

Thùng chượp

+ Vật liệu làm thùng bằng gỗ bằng lăng và gỗ sao:

–     Gỗ bằng lăng bao xung quanh thùng.

–     Gỗ sao dùng làm mặt đáy.

+ Thể tích thùng từ 04 -18 tấn.

Thùng trổ (thùng con) dùng chứa nước từ thùng chượp chảy theo lỗ lù xuống và kéo trở lại thùng chượp.

+ Vật liệu làm thùng trổ bằng gỗ bằng lăng và sao.

+ Thể tích từ 0,4- 0,5-tấn.

Phương pháp đắp lù (quan trong):

Tùy theo chủng loại cá, thể tích thùng để có phương pháp đắp lù phù hợp, vì đắp lù đúng có tác dụng làm cho hương vị, màu và chất lượng nước mắm tốt. Nếu kỹ thuật đắp lù không đúng và thận trọng quá trình xả chảy lù sẽ bị nghẹt làm cho nước mắm bị đục và khi tiến hành sửa chữa khắc phục không phải dễ.

Vật tư chủ yếu cho mỗi thùng gồm: Khoảng 50- 80kg san hô, 6- 8 cây chổi tre và 200-500 kg muối tùy theo đường kính thùng.

Cách làm:

–   Lấy cây que thông lỗ lù sau đó đóng lù lại.

–  Đặt 6-8 cây chổi tre trước lỗ lù, dùng tay và chân đè chổi cho thật chặt (nếu đè lỏng sau này sẽ bị nghẹt lù vì cá phân hủy xen vào khe kẻ chổi làm cho lù chảy không được và nước mắm sẽ không trong suốt).

–   Phủ một lớp đá san hô cho kín chổi, dùng hai tay đè đá xuống, chân từ từ rút ra khỏi chổi.

–   Sắp xếp phân bổ đá san hô thật kín khe hở, đồng thời dắn cho thật chặt.

–   Phủ lên một lớp muối hạt khắp đáy thùng và cao đến lỗ lù, sau đó dùng chân đạp muối xuống cho thật chặt xung quanh lỗ lù.

Cách chượp cá:

Cách chọn nguyên liệu (cá cơm than)

+ Có kế hoạch hợp đồng ở những nơi cung cấp nguyên liệu chuẩn, có nguồn gốc nơi khai thác nguyên liệu tại địa phương bảo đảm theo tiêu chuẩn TCVN ISO 22000:2007.

+ Cá cơm có nhiều loại như cá cơm sọc tiêu, cơm than, sọc trắng, nhưng ngon nhất là cá cơm than và sọc tiêu, sọc phấn, phấn chì, cơm lép nên chọn theo mùa thích hợp, cá tươi nguyên con, không mua cá ươn thối và các loài cá khác.

+ Thời điểm nhập cá muối chượp tốt nhất vào tháng Tám âm lịch vì thời điểm này cá con nào cũng đều béo mập khi chượp sẽ cho ra nước mắm ngon và đạt độ đạm cao.

+ Trước khi chượp phải loại bỏ các loài cá khác và tạp chất như ngao, sò, ốc, hến, rong rêu sau đó rửa sạch.

Cách muối chượp (chượp cá):

Cách trộn cá và muối:

+ Muối dùng để muối cá tốt nhất phải để ít nhất 12 tháng trở lên vì để lâu có thể khử một số chất ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩn như cacbonat canxi, magiê…

+ Các dụng cụ dùng để chượp cá phải vệ sinh sạch sẽ.

+ Trộn cá với muối theo tỷ lệ 3,5 -4/1 tức là cứ 3,5- 4 kg cá trộn với 1 kg muối.

Bắt đầu chuyển cá vào thùng chượp:

+ Khi trộn đều cá và muối (gọi tắt là chượp) xong tiến hành đổ vào thùng chượp phả đều, bằng đến khi đầy thùng (đóng lù lại không cho nước cá chảy ra).

+ Ngâm 48 giờ khi cá thắm muối, mở lù và kéo rút hết nước trong thùng chượp ra ngoài đề phơi nắng (nước này gọi là nước bổi) về nước bổi sẽ nói phần sau.

+ Khi rút hết nước thùng chượp khối lượng chượp trong thùng sẽ giảm xuống 30- 40% (so khối lượng ban đầu) Để tăng năng suất của thùng tiếp tục bổ sung chượp vào thùng đạt 80% thể tích thùng.

Cách ủ chượp:

+ Phủ tấm nylon lên mặt chượp, lấy tay chà nylon dính liền với khối chượp, sau đó đổ trên mặt tấm nylon một lớp muối khoảng 10- 20cm (để muối nặng đè lên tấm nylon bám chặt vào khối chượng) và tránh các côn trùng tiếp xúc..

+ Tùy theo thời tiết mùa vụ quá trình lên men khô có khác nhau, mùa nắng 20-25 ngày, mùa mưa 30- 40 ngày. Thời gian này gọi là lên mem khô (vì không có nước).

+ Sau thời gian lên men khô xong, hốt hết muối và lấy tấm nylon ra (không sử dụng lại tấm nylon) sửa sang lại mặt khối chượp cho bằng phẳng.

+ Phủ muối lên trên khối chượp dày khoảng 5- 10cm.

Cách sản xuất và sử dụng nước bổi.

+ Nước bổi: Là nước sau khi ngâm cá và muối sau 48 giờ kéo khô thùng chượp

+ Chuyển nước bổi vào mái phơi nắng khuấy đảo mỗi ngày.

+ Kiểm tra hàm lượng muối, bảo đảm khoảng 24- 25 độ Bônmê.

+ Trước khi kéo vào thùng chượp phải bảo đảm nước trong thơm và lọc sạch.

Tiến hành gài nén (ém chượp)

Trước khi tiến hành gài nén cần rút thật ráo nước trong thùng chượp, nếu còn nước trong thùng thì sản phẩm sẽ không trong suốt và đôi khi còn bị lật vĩ sau khi gài nén.

San bằng mặt khối chượp sau đó phủ lên mặt khối chượp một lượng muối dày từ 5-10cm, trải vỉ (vỉ làm bằng cây tre) lên cho kín muối mặt và dùng cây, đá nén chặt và mạnh xuống để chượp không nổi lên, sau đó dùng nước bổi đã phơi nắng, gạn (lắng, lọc) trong đưa vào thùng cho đến khi ngập trên mặt vỉ khoảng 500- 600 cm.

Công việc tiếp theo là ngâm ủ chượp 15-20 ngày, sau đó mới mở lù cho chảy vừa (nếu mở lù cho chảy nhanh nguy cơ sẽ bị nghẹt lù) kéo đảo liên tục, liên hoàn cả hệ thống chượp, trên 12 tháng sau đó nước mắm từ từ có hương thơm, màu đẹp và chín hoàn toàn. Khi nước mắm chín chỉ cho chảy nhỏ giọt.

+ Nước mắm kéo đầu tiên gọi là nước mắm nhỉ (nước ép hoặc cốt nhỉ) trên 30N

+ Đổ nước bổi vào kéo đảo sẽ cho ra nước mắm thấp đạm hơn (Đặc biệt, thượng hạng, loại1, loại2) từ 30- 20N.

+ Cuối cùng đổ nước long (nước muối) sẽ cho ra nước mắm thấp đạm (loại 2) hoặc loại thấp hơn đến khi phá xác hoàn toàn.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất truyền thống có cải tiến, kéo đảo liên tục, liên hoàn sử dụng tốt nguồn năng lượng mặt trời phù hợp theo hệ thống chượp đã tạo ra nước mắm Phan Thiết Mũi Né có hương vị đặc trưng riêng và đồng nhất. (Hiện nay có nơi sử dụng pin năng lượng mặt trời để tạo độ nhiệt rút ngắn thời gian chượp).